Flet traverso to niezwykły instrument, którego historia sięga średniowiecza. Od tamtej pory wiele się zmieniło, ale to wciąż jedno z ulubionych narzędzi muzyków. W tym artykule przyjrzymy się bliżej tej ciekawostki muzycznej, historię, technikę gry oraz jej zastosowanie we współczesnej muzyce. Przygotujcie się na słodkie dźwięki fletu!
Jak powstał flet traverso i jakie ma korzenie?
Flet traverso to jeden z najstarszych instrumentów dętych drewnianych na świecie. Jego korzenie sięgają średniowiecza, a dokładniej do XIII wieku. Wtedy to bowiem pojawiły się pierwsze flety, które służyły przede wszystkim do dbania o porządek majątkowy. Był to również ważny instrument wojskowy służący zwiadowcom i szpiegom do przekazywania sygnałów.
W kolejnych wiekach flety rozwijano i unowocześniano. W XVI wieku powstały tzw. flety proste, które pozbawione były otworów palcowych. Dawały one możliwość wydobycia jedynie kilku dźwięków. W kolejnych latach wprowadzano stopniowo coraz więcej otworów palcowych, co umożliwiło grę w skali dźwięków. W XVIII wieku pojawiły się pierwsze flety z kluczem umożliwiającym grę w tonacji dużej. Wtedy też flet traverso stał się instrumentem bardzo często wykorzystywanym w orkiestrze i kameralnych zespołach muzycznych.
Flet traverso jest instrumentem z drewnianym korpusie, przypominającym kształtem dzisiejsze flety. Bardzo charakterystyczną cechą fletu traverso są otwory palców, które umożliwiają grę w różnych skalach. W przypadku zwykłych fletów palce pokrywają utwory, a dźwięk regulowany jest zmianami w ruchu dłoni muzyka. W przypadku fletu traverso natomiast dźwięk regulowany jest poprzez otwory palców, które zwiększają lub zmniejszają długość rury powietrznej, wywołując tym samym różne dźwięki.
W końcu XVIII i na początku XIX wieku flet traverso stał się mniej popularny, a jego miejsce zajęło szybko rozwijające się fortepian i skrzypce.
Niemniej jednak flet traverso nie zniknął całkowicie z muzyki. Do dziś pozostaje on niezastąpionym elementem różnych gatunków muzyki, zarówno klasycznej, jak i jazzowej, ludowej czy filmowej. Posiada on niepowtarzalne brzmienie, które siejąc swoje słodkie melodie, wprawia słuchaczy w ukojenie i błogość.
Jaka jest specyfika techniki gry na flecie traverso?
Technika gry na flecie traverso wymaga od muzyka nieco więcej skupienia niż w przypadku gry na zwykłym flecie poprzecznym. Otwory palców, które decydują o długości rury powietrznej, wymagają precyzyjnego ustawienia, a zmiany położenia ręki muszą być szybkie i często wykonane w trudnych warunkach.
Podczas gry na flecie traverso należy uważać na wiele rzeczy. Przede wszystkim ważne jest prawidłowe ułożenie ust i ujęcie ustnika. To właśnie od tego zależy dźwięk, jaki wydobędzie muzyk z instrumentu. Następnie musimy wykorzystać proces oddychania, który pozwoli nam wypuścić powietrze tak, by flet wypowiedział dokładnie takie dźwięki, jakie sobie wymyślimy. Flet traverso, w porównaniu z fletem prostopadłym, wymaga od muzyka większych zdolności oddechowych i pewnej siły w wypuszczaniu powietrza.
Innym ważnym aspektem techniki gry jest ustawienie rąk. Palce należy kłaść na odpowiednie otwory, a jednocześnie unikać dotykania innych otworów, co może powodować przydźwięki.
Wskazówki, jak grać na flecie traverso, różnią się w zależności od stylu muzyki, którą chcemy grać. Techniki gry na flecie traverso barokowym czy renesansowym różnią się od tych stosowanych w jazzie czy muzyce ludowej. Mimo to, flety te są w pewien sposób wyjątkowe i wymagają wysokich zdolności, do których trzeba dążyć stopniowo.
Flet traverso jest dziś narzędziem muzycznym, którego nauka wymaga poświęcenia czasu i wysiłku, ale doskonale opłaca się wysiłkiem. Jest jednym z instrumentów, na którym można osiągnąć niesamowite efekty, co przede wszystkim zauważył kompozytor i interpretator muzyki dawnej Johann Sebastian Bach, który uważał flecie traverso za jeden z najpiękniejszych instrumentów na świecie.
Dlaczego flet traverso był tak popularny w muzyce baroku?
Flet traverso był jednym z najważniejszych instrumentów w muzyce baroku. Wszystko z racji na jego charakterystyczne brzmienie, a także możliwości techniczne. Barok to czas, kiedy zaczęły powstawać pierwsze symfonie, suity czy koncerty – a flet traverso idealnie nadawał się do grania właśnie tego typu muzyki.
W czasach baroku królowała muzyka kameralna, która wykonywana była głównie w pięknych, intymnych wnętrzach pałaców, salonów czy dworów arystokratycznych. Muzyka kameralna charakteryzowała się przede wszystkim intymnymi brzmieniami, co wpisywało się w ideę gry na flecie traverso. To właśnie ten instrument miał zdolność wytwarzania szerokiego zakresu dźwięków, które idealnie dopełniały kompozycje kameralne.
Flet traverso był też niezastąpiony w muzyce solowej, w której mogła zabłysnąć indywidualność muzyka muzykującego. Solo na flecie traverso często stanowiło integralną część złożonych dzieł muzycznych, w których flet stanowił jeden z instrumentów solowych.
Jednym z kompozytorów, którzy szczególnie chętnie wykorzystywali flet traverso w swojej twórczości, był Johann Sebastian Bach. Bach posiadał wyjątkowy talent do tworzenia muzyki na flet traverso, co dawało muzykowi nieskończone możliwości improwizacji oraz interpretacji.
Oprócz Bacha, flet traverso wykorzystywali również tacy kompozytorzy jak Georg Philipp Telemann, Antonio Vivaldi czy Georg Friedrich Händel. Każdy z nich uważał flet traverso za instrument z niesamowitymi możliwościami interpretacyjnymi i brzmieniowymi.
Współcześnie tradycja gry na flecie traverso w dawnej muzyce barokowej jest wciąż żywa, a jej nauka stała się jednym z istotnych obszarów szkoleń dla muzyków. To wciąż jeden z najpiękniejszych instrumentów muzycznych, który doceniają zarówno widzowie, jak i kompozytorzy na całym świecie.
Jakie utwory zostały napisane specjalnie dla fletu traverso?
Flet traverso to jeden z najważniejszych instrumentów w muzyce baroku. To na jego potrzeby pisano szereg dzieł muzycznych, które dziś stanowią kanon muzyki klasycznej. Słynne koncerty, sonaty, suity i arie, tworzone przez wielkich kompozytorów, przyczyniły się do wzrostu popularności fletu traverso.
Pierwszym znanym utworem dla fletu traverso jest „Principia modulationum” Johanna Joachima Quantza. To dzieło, napisane w 1743 roku, stanowiło swego rodzaju podręcznik gry na flecie traverso, który dzięki swojemu charakterowi, został uznany za jeden z najbardziej wnikliwych i precyzyjnych w swoim rodzaju.
Następnym dziełem jest suita Brandenburgska nr 2 w F–dur Johanna Sebastiana Bacha. To jedno z najważniejszych dzieł muzyki klasycznej, w którym fortepian i flet traverso odgrywają wiodącą rolę. Słynna pierwsza część utworu, skomponowana przez Bacha, stała się kanonem muzyki klasycznej, a flet traverso stał się wówczas jednym z najważniejszych instrumentów w muzyce orkiestralnej.
Innym słynnym dziełem muzyki poważnej dla fletu traverso jest Koncert na flet traverso i harfę w C–dur, który napisał Wolfgang Amadeus Mozart. Ten utwór powstał w 1778 roku i skomponowany jest na potrzeby dwóch różnych instrumentów – flecik i harfę. Dzieło to przypomina bardziej charakterystyczny styl muzyki francuskiej ze względu na melodie i budowę rytmiczną.
Sonata na flet traverso i fortepian (lub lutnię) w grze Händla to kolejne dzieło, którego nie można pominąć przy omówieniu fletu traverso. Dzieło to stanowi wyjątkową próbę wykorzystania fletu traverso w kontekście kameralnej muzyki poważnej.
Flet traverso to nie tylko instrument, na którym grano w muzyce klasycznej, ale także w muzyce ludowej i jazzowej. W muzyce poważnej obecność fletu traverso zawsze kojarzy się z delikatnością i subtelnością. Utwory, które zostały specjalnie napisane dla tego niezwykłego instrumentu, do dziś zachwycają swoją pięknością i harmonią dźwięku, jakie wypływają z instrumentu.
